Grijze massa

Internet is slecht voor ons geheugen, zo waarschuwt een Amerikaans onderzoek. Door gemakzuchtig gebruik van de digitale zoekkracht verwaarlozen we onze eigen geestelijke vermogens, de conclusie van de wetenschappers aan de overkant van de grote haringvijver. Geschrokken heb ik mijn computer meteen uitgezet, de krant de deur uitgedaan, de tv voorgoed op zwart gezet en mijn boekenkast in de verkoop gedaan. Maar gelukkig kwam het relativerende herstel snel. Want dergelijke waarschuwingen zijn van alle tijden. Telescopen zijn instrumenten van de duivel, stoomtreinen maken dat koeien zure melk geven en rekenmachines ondermijnen het menselijke rekenvermogen. Zoals altijd ligt de waarheid in het midden.

In de Middeleeuwen werden verhalen opgeslagen door minstrelen die de ritmische dichtvorm hanteerden om te kunnen onthouden. ‘Het was op een avondstonde, dat Karel slapen begonde’ Spoedig daarna werd het boek het verlengde van onze collectieve kennis. Het Encyclopedische geheugen een feit. Met de komst van de computer en de wereldwijde toepassing via het internet hebben we toegang tot de meest uiteenlopende kennis. Ik vind het prachtig en maak er dagelijks gebruik van. Ik zoek iets op en… onthoud en gebruik het. Dat is de opzet en ik ben zo vrij te menen dat het werkt. Maar neen, mijn denkkracht degenereert, aldus het onderzoek. Dat klopt, voor zover men het zelfstandig verwerken van informatie uitschakelt. Alles slikt voor zoete koek. Maar dat geldt ook voor de tijden van weleer. Ook toen werd verstrekte informatie gemakzuchtig kritiekloos aanvaard. Niets nieuws dus. Met autonomie en een pragmatische houding kunnen we elk voorwerp tot een verrijking maken. En daarmee de grijze massa verheffen tot een heerlijk instrument.

Weg van de waanzin

Wandelend door het Heijdener Ländchen treft me steeds weer de weldadige rust. Net over de grens komt het heerlijke landleven je snel tegemoet. Beken kabbelen, velden geuren en vogels fluiten. Verder hoor je alleen maar stilte. Heijdener Ländchen, één van mijn favoriete wandelgebieden.

Goed nieuws voor de Parkstad. Het staat te boek als krimpregio. Logisch redenerend betekent dit dat we met z’n allen meer ruimte kunnen geven aan rust. Dat is natuurlijk ook zo, maar megalomane euregionale beleidsmakers zien dat anders. Na het debacle van het grensoverschrijdende bedrijventerrein Avantis hebben zij nu hun vizier gericht op de buitenring. Een volstrekt overbodige weg, of het zou de bedoeling moeten zijn de leegloop van de oostelijke mijnstreek te bespoedigen.
Minder mensen, meer wegen, zo vat ik hun holle visie samen. Als de weg er eenmaal ligt, zal een commissie spoedig aan het werk gaan om de overbodigheid te onderstrepen. Net zoals gebeurd is met Avantis door de commissie Deetman.

Nu de jongens toch grensoverschrijdend bezig zijn, is het de bedoeling dat die buitenring aansluiting krijgt vanuit het Duitse zuiden. Wie nu de weg Richterich – Locht bezoekt, ziet dat er gemiddeld één auto per drie minuten passeert. Toch voldoet deze weg niet, want de B258n moet dwars door het veld versterking bieden.

Over een jaar begint de asfaltplaag. Dan komt de bekrompen visie op krimp tot volle wasdom. Of is het tij nog te keren? Mijn parool: Weg met de weg van de waanzin!

Constructieve ironie

De Zweedse meubelgigant heeft de studentenkamer rijkelijk gevuld met handzame dingen. Een bureau, een stoel, een bed. Maar dat speciale object aan de korte wand kan de naam meubel niet dragen. Het betreft een fragiel buizentorentje met een simpel doek erover. Kleerkastje voor de student bouwkunde. Het moet de tand des studententijds met gemak kunnen doorstaan.

In aanloop naar de Eindhovense kamer heeft de student constructie reeds ervaring opgedaan in de eigen provincie. De carrière is daar al voldoende opgebouwd, netjes afgebouwd met een titel. Het fundament is gelegd, de rekenmeester kan elke architectengril schragen met een solide wiskundige onderbouwing. Vanuit de Heerlense hogeschool gaat de kersverse Ing. door naar de TU/e.

De eerste dag van de rest van zijn leven is er een van de prolongatie van het studentenleven. Vier jaar later volgt de rijke beloning, een goedgemutst gezelschap schrijdt de diplomazaal binnen. Een toespraak, een handdruk en een waardevol diploma. Van Ing. naar Ir. Master of Science, trotse ouders zijn er getuige van.

Na afloop brengt het gelukkige gezelschap een laatste bezoek aan het studentenkamertje. De deur gaat amper open, kleren en buizen in wanorde over de vloer. O symboliek, o speling van het lot, o ironie. Het buizenbouwseltje heeft uitgerekend op deze heuglijke dag de geest gegeven.

Tot uw dienst

Station Spaubeek

In onze dynamische tijd van technisch vernuft en onstuitbare vooruitgang dienen zich telkens nieuwe mogelijkheden aan. Computers versnellen en vergemakkelijken, ze hebben bijvoorbeeld de aloude vertrouwde combinatie pen en papier naar de marge verdrongen. Tante Post ondervindt hinder van de veel snellere e-mail. We bewijzen onszelf een dienst en ons leven vanuit de luie stoel staat bol van comfort.

Komen we buiten de deur dan treedt ons in veel situaties ook het begrip dienst tegemoet. Ik vraag iets en een mens van vlees en bloed helpt mij. Ik krijg gewenste informatie dan wel ik koop een gevraagd product. Zo werkt het naar mijn smaak nog altijd het best. Maar langzamerhand verzeilen we in steeds meer situaties waarin selfservice het snelle parool is. Mijn meest nadrukkelijke kennismaking met dit fenomeen betreft het openbaar vervoer. Ik ben geboren en getogen op een heus treinstation. Een gebouw waarin mijn vader als stationschef werkte en met zijn gezin woonde. Nu vinden we overwegend kale perrons waar een automaat waakt over al het reilen en zeilen. ‘Vergeet u niet in te checken?’

Heeft u informatie nodig? U benadert per computer een virtuele medewerker die u verblijdt met zinnen als: ‘Ik begrijp dat u een vraag heeft over …’

De bibliotheek in mijn woonplaats is ondergebracht in een nieuw onderkomen. Maar niet alleen dat. Bij het inleveren en lenen van boeken dient de lezer voortaan zelf zijn zaken te regelen. De medewerkers leggen enthousiast en behulpzaam het gloednieuwe systeem uit. Al doende heffen ze hun eigen baan op.

Service. De moderne tijd leunt meer en meer op goedkope oplossingen. Maar de maatschappij betaalt een prijs. Want uiteindelijk zal niemand meer tot onze dienst staan.