Verstand

Nu ik de magische grens van vijftig gepasseerd ben, mag ik stiekem hopen dat de jaren van het verstand gekomen zijn. Maar ik word al snel pijnlijk met de neus op de feiten gedrukt. Tijdens het happen in een onnozel gerechtje kraakt er iets hards tussen mijn kiezen. Kan niets anders dan het allerachterste exemplaar zijn dat al sinds geruime tijd niet meer lekker in zijn vel zit. Dat wil zeggen, met het puntje van mijn tong voel ik waar het ongerief vandaan komt. En alsof de duivel ermee speelt begint het na enige dagen te zeuren. Ik consulteer mijn tandarts en maak een afspraak. Een geruststellend idee, geen centje pijn.

Als ik in de stoel naast de vervaarlijke boren zit, borrelt er plots een doemscenario op. Een woest ploeterende kaakchirurg verschijnt voor mijn geestesoog. Ik word een tikkeltje nerveus, maar gelukkig komt spoedig de bevrijding. De tandarts inspecteert het ongerief en verklaart enthousiast dat de rotzak eigenhandig verwijderd kan worden. Ik laat snel het achterste van mijn tong zien en maak ruim baan voor tang, beitel, hamer, sikkel en wat kies meer zij. Na flink wat trek- en duwwerk geeft de boosdoener de geest. Dat had ik althans gehoopt, de wortel van het kwaad zit nog stevig op zijn plaats. Na nog een kwartiertje sjorren – ‘Geef mij even de tandvleesschaar!’ – staakt het tandheelkundige team de bloederige strijd. Ik krijg alsnog het vooruitzicht van de kaakchirurg voorgeschoteld, doch bedank vriendelijk voor de eer. Ik zie er geen gat in, keer met het verstand op nul huiswaarts, slik een gezonde dosis pijnstillers en zoek de frisse buitenlucht op. Even een ommetje maken… op mijn tandvlees.

Schaken

Jan Timman in de Parkstad. De schaakgrootmeester was in onze regio om een lezing te geven over de werking van het brein van denksportreuzen. Helaas heb ik de gelegenheid niet kunnen benutten, ik had reeds andere verplichtingen. Als liefhebber van hersenkrakers, kaart- en bordspelen had ik onze topschaker graag aan het woord gehoord. Al was het alleen maar om nostalgische redenen. Ik herinner me nog goed zijn roemruchte eindspel tegen Velimirovic in het kandidatentoernooi van 1979. Het hield denksportminnend Nederland in de ban. Zou onze nationale troef de uitdager van wereldkampioen Karpov worden?

In de jaren zeventig stond het schaken symbool voor de koude oorlog. Hoogtepunt in deze strijd vormde onbetwist het opzienbarende treffen tussen de degelijke Sovjetspeler Spasski en de meer dan excentrieke eenling Fischer. Na het vertrek van de Amerikaan uit de schaakwereld nam Timman het stokje over en was gedurende een korte periode de beste van het Westen.

Na de val van de muur is het schaken allengs naar de achtergrond verdwenen. De fysieke sporten werden meer en meer geschaakt door de commercie en de aandacht van de media voor de denksporten in het algemeen en het schaken in het bijzonder verslapte. Ook de intrede van de computerspelletjes heeft de ouderwetse hersengymnastiek met een vuist vol kaarten of achter een bord vol stukken geen goed gedaan. De spelletjes worden steeds stoffiger, de beoefenaren raken op leeftijd. Binnenkort nog louter pure bejaardensoosnostalgie. ‘Opa, eerst je bord leeg, daarna mag je een partijtje.’

De naam van het nobele spel der vierenzestig velden zal bij het grote publiek binnenkort alleen nog maar klinken als een Nederlandse voetbalinternational het veld betreedt. Juist ja, Ruben Schaken.

Knoppen

Aan de knoppen zitten. Een prachtig beeld natuurlijk en een dito metafoor om het fenomeen regeren te duiden. Na de verkiezingen sloegen knappe koppen snel de handen ineen, overbrugden met speels gemak de ideologische kloof om vervolgens gezamenlijk bij de knoppen aan te belanden: het grote regelpaneel van waarachter het land bestuurd kan worden. Maar naar mijn smaak zitten te veel mensen aan de knoppen, dat wil zeggen, hanteren te veel mensen deze uitspraak. En van gewoon aan de knoppen zitten, begint men plots aan alles te draaien wat los en vast zit. De regering zit eraan, de oppositie wil eraan en wij moeten eraan geloven. Maar het is wel onze eigen democratische keuze.

Het nieuwe regeren is de bevolking allerminst een zorg. Mediarekenmeesters wrijven zout in de open wonde en sommeren de bevolking op hun tellen te passen. De start is vals, klaagt zowel de voormalige alsook de popelende knoppendraaier. Naar hun mening slaat het compromis van het verse kabinet een gapende kloof in plaats van een stevige brug. Er komen procenten bij, maar er gaan vooral veel procenten af. Hardwerkende medelanders worden in de kou gezet. Reparatiewerkzaamheden zijn noodzakelijk om het broze akkoord overeind te houden. Maar het ideologische verschil tussen beide regeringspartijen biedt allerminst zicht op simpel herstel. Om het treffend in beeld te vangen: de knoppen zijn geïnstalleerd, maar de een wil linksom en de ander rechtsom draaien. Een netelige situatie.

De verdeeldheid wordt aldus gedemonstreerd. Linksdraaiende en rechtsdraaiende knoppen. Het bezorgde electoraat slaat de schrik koud om het hart. Men koos een verdeelde ploeg achter de knoppen en men vreest dat het land spoedig naar de spreekwoordelijke knoppen gaat.

Mosterd

Achttienduizend tweehonderd-drieënzestig dagen. Een willekeurig getal. Vertalen we dit naar jaren, dan rolt er precies vijftig uit. Vandaag maak ik beide reeksen vol en vier het feit dat ik precies een halve eeuw geleden in de wieg werd gelegd voor dit aardse bestaan. Niets bijzonders natuurlijk, leefden we bijvoorbeeld op Mars, dan was ik nu ruim zevenentwintig jaar.

Verjaardagen zijn vooral leuk voor kinderen. Cadeaus, partijtjes gelardeerd met lekkernijen. Nu zijn het markeringspunten om even stil te staan en vooruit te blikken. Voor vandaag geldt een gezellig samenzijn in kleine kring. Ik vind grote verjaarsfeesten vooral leuk als anderen het varken zijn, ik geniet op afstand in stilte mee. Ben ik zelf het middelpunt, dan graag op bescheiden schaal.

Vijftig klonk in mijn jeugd altijd zo vreselijk oud. Ik herinner me nog goed toen mijn vader deze mijlpaal bereikte. Volkomen afgeschreven, zo luidde mijn oordeel. Nu pas ik deze onbezonnen houding van toen toe op mijn huidige zijn. Afgeschreven? Economisch misschien wel, maar menselijk allerminst. Volop prettige zaken in het leven van alledag voorhanden om energiek te bruisen, nog allerminst de krasse knar waarmee een illuster tv-duo enige decennia geleden de vijftigplusser placht weg te zetten.

Ik heb afgelopen middernacht mijn verjaardag samen met mijn broer ingeluid. Hij verjaart ook, maar ligt precies driehonderdvijfenzestig dagen voor. Een heel jaar maar liefst, hij betreedt telkens verkennend mijn voorland. Ik gun hem dat van harte en drink in zijn schaduw vrolijk op de toekomst. En misschien drinkt u feestelijk mee. Indien u deze tekst een dag later leest, weet dat ik nog lang niet jarig ben. En u mijn verhaal als mosterd na de maaltijd kunt genieten.